Spośród szerokiego asortymentu radzieckich arsenałów, największym wzięciem cieszył się Automat Kałasznikowa – model z 1947 roku, znany też jako AK47 lub, bardziej potocznie, Kałach. To najpopularniejszy karabin szturmowy, ukochany przez wszystkich żołnierzy. Eleganckie, pięciokilogramowe połączenie stali i sklejki. Nie psuje się, nie zacina, ani nie przegrzewa. Działa nawet wtedy, kiedy uwalony jest błotem i zasypany piachem. Tak prosty
w konstrukcji, że obsługują go dzieci. W ZSRR uwieczniono go na monecie, a w Mozambiku na fladze. Od zakończenia Zimnej Wojny stał się dla Rosji najlepszym produktem eksportowym; dopiero potem jest Wódka, kawior i pisarze–samobójcy.
– z filmu Pan życia i śmierci
Michaił Kałasznikow – od czołgisty po ikonę
Nasza opowieść zaczyna się we wsi Kurja, w kraju ałtajskim leżącym na pograniczu Kazachstanu, Rosji i Mongolii. Jest 10 Listopada 1919 roku. W biednej kozackiej, wywodzącej się z Kubania rodzinie Kałasznikowów (nazwisko zostało zmienione przez pradziadka Michaiła w 1861 roku z kozackiego Kałasznika na odpowiednik bliższy językowi rosyjskiemu) rodzi się syn, który (gdyby istniało wówczas takie pojęcie) spełni swój Amerykański…, a raczej Radziecki sen. O ubóstwie rodziny Kałasznikowów może świadczyć fakt, że Michaił był jednym z sześciorga dzieci, które spośród 18 urodzonych dożyły wieku dorosłego! W 1930 roku rodzina trafiła na Syberię po rozkułaczeniu, skąd starszy brat Wiktor próbował uciec.
Ukarany, przez 7 lat budował Biełomorkanał. Ojciec Michaiła nie wytrzymał stresu deportacji i zmarł zaledwie miesiąc po niej, mając jedynie 48 lat.
Jesienią 1938 roku, po zakończeniu nauki w technikum kolejowym, Michaił został powołany do Armii Czerwonej i skierowany do szkoły wojsk pancernych w Kijowie. Po 17 września 1939 roku, jako kierowca–mechanik czołgu BT brał udział w działaniach Armii Czerwonej na polskich kresach wschodnich. Wtedy też przedstawił kilka ze swych projektów wyższym stopniem oficerom (np. adapter przeznaczony do pistoletu TT, który pozwalał na oddawanie ognia z tej broni przez otwory strzelnicze czołgu).
Za bohaterstwo na polu walki Michaił został odznaczony Orderem Czerwonej Gwiazdy. W październiku 1941 roku, w wyniku ciężkich ran spowodowanych odłamkami pocisku, mężczyzna trafił do szpitala. Tam projektował swój pierwszy pistolet maszynowy, który nie spodobał się władzom (nic dziwnego, Pepesze była przy nim niczym Porsche przy Trabancie). To jednak nie załamało Kałasznikowa na tyle, by porzucił on swe dalsze projekty. W 1943 roku startuje w pierwszym konkursie na prototyp nowego karabinu dla wojsk radzieckich; co prawda przegrywa, ale nie zostaje też wyłoniony zwycięzca zawodów. Michaił bierze udział w kolejnych etapach.
Kamień milowy zostaje wbity w roku 1946. Wtedy to rozpoczyna się trzeci konkurs na karabin strzelający nabojem pośrednim (poprzednie dwa konkursy nie przyniosły skutków – w pierwszym karabiny nie przetrwały prób, a w drugim, zwyciężonym przez Sudajewa, śmierć konstruktora uniemożliwiła dalszy rozwój broni). Dzięki tym zawodom życie zwykłego czołgisty z biednej rodziny diametralnie się odmienia. Razem z nieoficjalnie pracującymi z nim członkami NIPSWO (których to Michaił nie wymienia w biografii, jedynie wspomina, że projekt narysowała mu na serwetce żona) opracowuje projekt pod roboczą nazwą Michtim.
Michaił został skierowany do fabryki nr. 2 w Kowrowie. Mógł tam korzystać z nowoczesnego parku maszynowego, a także z pomocy doświadczonego biura konstrukcyjnego. Kałasznikow stanął na czele zespołu roboczego, który zajął się wyłącznie dopracowywaniem karabinu. Najbliższym współpracownikiem twórcy stał się młody inżynier, Aleksander A. Zajcew. Broń otrzymała oficjalną nazwę Automat Kałasznikowa wz.1946 nr. 1 (AK-46 nr. 1). Pracowano jednocześnie nad dwiema odmianami karabinu: z frezowaną komorą zamkową (AK-1) i z komorą tłoczoną (AK-2). Broń z komorą tłoczoną (prace nad nią były mniej zaawansowane) była w zamierzeniu konstrukcją docelową. AK-1 miał wziąć udział w próbach poligonowych. 21. stycznia 1948 roku, minister uzbrojenia D. Ustinow wydał rozkaz zakończenia do dnia 1. czerwca prac nad rodziną broni strzelających nabojem pośrednim. Nakazał też rozpoczęcie przygotowań do masowej produkcji karabinu. Produkcja automatycznych karabinów Kałasznikowa miała odbywać się w Iżewskich Zakładach Samochodowych. W przygotowaniach brał początkowo udział konstruktor wraz ze swym zespołem. Później zadanie to przejął główny konstruktor fabryki, Dawid Winkorjoz. W sierpniu 1949 roku podjęto decyzję o całkowitym przezbrojeniu armii radzieckiej w nowe karabiny. Zaplanowano dostarczenie jej w latach 1951-1955 2,5 mln karabinów AK oraz 1,5 mln karabinów SKS.
Kałasznikow skonstruował następnie całą rodzinę broni wywodzącej się z AK: karabinki AKM i AKMS i ręczny karabin maszynowy RPK i jego odmiana RPKS.
Kolejną konstrukcją był uniwersalny karabin maszynowy PK/PKS kal. 7,62 mm, przyjęty do uzbrojenia w 1961. Jego rozwinięciem była zmodernizowana wersja PKM, oraz karabin maszynowy czołgowy PKT.
W połowie lat 70. XX w. do uzbrojenia Armii Radzieckiej wprowadzono nową wersję karabinka automatycznego Kałasznikowa kal. 5,45 mm oznaczoną AK-74. Na jego bazie powstał również karabinek maszynowy RPK-74. Następnie, w latach dziewięćdziesiątych, skonstruował strzelbę Sajga 12.
Od 1952 był członkiem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. W latach 1950–1954 zasiadał w Radzie Najwyższej ZSRR. W 1999 otrzymał najwyższe odznaczenie Federacji Rosyjskiej – Order św. Andrzeja Powołańca.
Od 1949 mieszkał w Iżewsku. Od 1971 ma tytuł doktora nauk technicznych.
Niektóre projekty Kałasznikowa: AK, AKM, RPK, PKM, AK-74M, AKS-74U, RPK-74, AK-101, AK-102, AK-103, AK-104, AK-105 oraz Sajga 12.
W 2003 Kałasznikow objął 30% udziałów w niemieckiej spółce MMI GmbH z siedzibą w Solingen w zamian za prawo do wykorzystywania przez przedsiębiorstwo jego nazwiska, jako znaku towarowego na produktach takich jak: wódka, parasole i zegarki.
Zmarł 23 grudnia 2013 roku, mając 94 lata
Konstrukcja
Karabin automatyczny AK jest bronią samoczynno-samopowtarzalną, działającą na zasadzie odprowadzenia gazów do komory gazowej (umieszczonej nad lufą) przez boczny otwór w lufie. Elementem łączącym zespoły i mechanizmy karabinka jest komora zamkowa wykonana ze stali metodą obróbki wiórowej. Zasilanie broni odbywa się z dwurzędowego magazynka łukowego o pojemności 30 nabojów, wykonanego z blachy stalowej metodą tłoczenia.
W karabinie zastosowano muszkę typu słupkowego oraz celownik krzywkowy wyposażony w odchylne ramię z otwartą szczerbinką prostokątną i naniesioną podziałką odległości. Żądaną nastawę celownika w zakresie od 100 do 800 m (co 100 m) ustawia się suwakiem ramienia celownika, którego zatrzask wchodzi w nacięcia prawej krawędzi ramienia. Każdy karabin wyposażony jest w parciany pas do przenoszenia broni oraz przybory przeznaczone do jego rozkładania, składania i konserwacji. W ich skład wchodzą: wycior, przybornik (z przecieraczem, szczoteczką do konserwacji przewodu lufy i komory gazowej oraz kluczem-wkrętakiem) i olejarką dwukomorową.
Parametry AK47
Kaliber 7,62 mm
Nabój 7,62 × 39 mm wz. 43
Magazynek łukowy 30 naboi
Wymiary
Długość 870 mm (z kolbą stałą)
875/645 mm (z kolbą składaną)
Długość lufy 415 mm
Długość linii celowniczej 378 mm
Masa broni 3,8 kg (z pustym magazynkiem)
4,3 kg (załadowany)
Prędkość początkowa pocisku 715 m/s
Zasięg max. ok. 800 m
Zasięg skuteczny ok. 350 m (pojedynczo)
ok. 100 m (serie)
Źródła:
