Dla polskich miłośników broni palnej, Czechy zawsze stanowiły interesujący przykład liberalnego podejścia do przepisów o broni palnej. A już od 1 stycznia 2026 roku czeski system przejdzie fundamentalną cyfrową transformację, która ma na celu jeszcze większe ułatwienie życia legalnym posiadaczom broni. Sednem nowych przepisów jest przeniesienie weryfikacji i dokumentacji do systemów cyfrowych.
Epoka cyfrowa: Koniec papierowych uprawnień
Najbardziej rewolucyjną zmianą jest natychmiastowa utrata ważności wszystkich fizycznych dokumentów, takich jak zbrojní průkaz (pozwolenie na broń) czy průkaz zbraní (dowód rejestracyjny broni). Nowe, oficjalne miano dla pozwolenia to zbrojní oprávnění (uprawnienie do posiadania broni), zwane potocznie zbrojní pas (paszport na broń).
Jak zatem się legitymować? Wystarczy dowód osobisty (občanka) lub inny dokument tożsamości. Czeska policja weryfikuje uprawnienia oraz posiadane egzemplarze w Centralnym Rejestrze Broni (Centrální registr zbraní – CRZ), czyli niepublicznej, centralnej bazie danych. Wszystkie zapytania do CRZ są logowane. Jedyny wyjątek, który wciąż pozostaje w formie fizycznej, to Europejska Karta Broni, która jest niezbędna do podróżowania za granicę.
Uproszczenia w obrocie i na strzelnicy
Nowe prawo przynosi ogromne zmiany w sposobie weryfikacji uprawnień:
Do wpisu do książki obecności na strzelnicy wystarczy podanie jedynie imienia, nazwiska, numeru dowodu osobistego oraz daty i godziny strzelania. Strzelnice nie mają obowiązku sprawdzania ważności uprawnień w CRZ i nie pełnią roli policji. Co więcej, kontrole uprawnień podczas polowań zostały całkowicie zniesione.
Proces zakupu broni u koncesjonowanych sprzedawców będzie maksymalnie uproszczony – wystarczy okazać dowód osobisty, a sprzedawca sam zweryfikuje status kupującego w CRZ.
W przypadku kupna/sprzedaży broni między osobami prywatnymi weryfikacja wymaga okazania dowodu osobistego oraz Zbrojní list - jest to zweryfikowany wydruk z systemu informacyjnego zawierający spis wszystkich uprawnień i zarejestrowanej broni. Ponieważ nie zawiera zdjęcia, konieczny jest dowód osobisty w celu potwierdzenia tożsamości. Zbrojní list można wygenerować samodzielnie jako plik PDF przez Portál občana (Portal Obywatela), a z czasem także przez portal Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Co ważne, list można wygenerować jako pełny lub częściowy, by nie ujawniać całego arsenału podczas transakcji.
Rewolucja administracyjna i nowi posiadacze
Przepisy przynoszą też uproszczenia administracyjne:
Wniosek, rejestrację lub zgłoszenie można złożyć w dowolnym biurze Policji Czeskiej zajmującym się bronią, niezależnie od miejsca zamieszkania. Koniec z rejonizacją i przywiązaniem do jednej komendy.
W przypadku sprzedaży prywatnej kupujący i sprzedający mogą razem udać się na policję, gdzie zostaną zidentyfikowani, potwierdzone zostanie posiadanie uprawnień, a własność broni zostanie przeniesiona natychmiast.
Nowy koncept posiadaczy broni: Wprowadzono pojęcie głównego posiadacza (hlavní držitel) i dodatkowego posiadacza (vedlejší držitel). Główny posiadacz może poprosić policję o przypisanie do zarejestrowanej broni jednego lub więcej dodatkowych posiadaczy, którzy oczywiście muszą mieć odpowiednie uprawnienia (zbroják). Należy pamiętać, że jeśli główne uprawnienie wygaśnie, wygasa także uprawnienie dodatkowego posiadacza.
Licencje, kategorie pozwoleń i badania
Zmiany dotykają również samej struktury uprawnień:
Pięć dotychczasowych kategorii uprawnień (zbrojních oprávnění) zostaje zredukowanych do zaledwie dwóch: Ogólne (obejmujące czeskie kategorie pozwolenia na broń A (kolekcjonerskie) i B (sportowe)) oraz Rozszerzone (obejmujące wszystkie pozostałe - C (łowieckie), D (ochr. osób i mienia) i E (ochr. osobista)). Dotychczasowi posiadacze pozwoleń automatycznie zostaną przeniesieni do najwyższej posiadanej kategorii. Przykładowo, posiadanie kategorii E (ochrona osobista) automatycznie przenosi posiadacza na poziom Rozszerzony, dając mu uprawnienia grupy D (wykonywanie zawodu).
Pozwolenie na broń jest wydawane na czas nieokreślony, a w dotychczasowych przepisach każde pozwolenie było wydawane na 10 lat. Wprowadzając zezwolenie na broń na czas nieokreślony, zachowano jednak wymóg fizycznej kontroli: Broń musi być nadal fizycznie przedstawiona policji przy rejestracji oraz co najmniej raz na 10 lat w celu kontroli.
Obowiązek przedkładania orzeczenia o zdolności zdrowotnej pozostaje i musi być spełniany co 5 lat. System ma automatycznie wysyłać powiadomienia o zbliżającym się terminie.
Nowe kategorie broni i amunicji
W przeszłość odchodzą stare kategorie A, B, C i D. Nowy podział to między innymi R1-R4, PO i NO:
R1 – odpowiada dotychczasowej kategorii A i zawiera broń ogólnie zakazaną, np. samoczynną.
R2 – odpowiednik A-1, czyli broń wojskowa przekonwertowana na broń cywilną.
R3 – odpowiednik kat. B, czyli cywilna broń palna, wymaga zbrojáku i nákupko (pozwolenie na zakup)..
R4 – odpowiednik C – ta kategoria wymaga jedynie uprawnienia do posiadania broni (zbroják). Co ciekawe, ta kategoria obejmuje m.in. tłumiki.
PO – odpowiednik C-1, wymaga jedynie zgłoszenia posiadania – broń sygnałowa, alarmowa, salutowa itp.
NO – nie podlega kontroli, np. ASG, paintball, wiatrówki.
Kategorie amunicji:
S1 – amunicja zakazana, podobnie jak w Polsce – zapalająca, wybuchowa, przeciwpancerna itp.
S2 – obejmuje ona amunicję o kontrolowanej deformacji (prawdopodobnie chodzi tu o amunicję grzybkującą) oraz nowo włączone magazynki o zwiększonej pojemności. Oba te elementy wymagają zbrojáku oraz jednego wspólnego zezwolenia.
S3 – klasyczna amunicja do broni palnej.
S4 – amunicja nie podlegająca reglamentacji, np. sygnałowa.
Egzaminy kwalifikacyjne: Więcej pytają, mniej rozbierają
Przyszli posiadacze broni muszą przygotować się na bardziej rygorystyczne egzaminy, zwłaszcza w części teoretycznej i strzeleckiej:
Część Teoretyczna: Liczba pytań testowych w bazie wzrasta z niespełna 500 do niemal 850. Sam test będzie miał 30 pytań, w tym 17 dotyczących przepisów prawnych, 5 dotyczących konstrukcji broni i amunicji, 5 bezpiecznego posługiwania się bronią i 3 wymogów medycznych. Pytania są testowe z tylko jedną poprawną odpowiedzią. Wprowadzono surowe limity błędów - maksymalnie 4 błędy dla uprawnienia Ogólnego; maksymalnie 2 błędy dla uprawnienia Rozszerzonego. Oczywiście dostępna jest już darmowa aplikacja z bazą pytań, z pomocą której można się przygotowywać do egzaminu.
Część Praktyczna: Strzelanie odbywa się zarówno z krótkiej, jak i długiej broni kulowej (powtarzalnej lub samopowtarzalnej). Przepisy nie określają szczegółów dotyczących broni, mogą być na przykład użyte mechaniczne przyrządy celownicze, może być kolimator, lub celownik optyczny. Strzelnica, na której będzie się odbywał egzamin musi co najmniej na 14 dni przed egzaminem opublikować informację z jakiej broni będzie się on odbywał. Będzie trzeba oddać 5 strzałów z broni krótkiej na 10 m i 5 z długiej na 25 m. Wymagane jest łącznie 6 trafień dla uprawnienia Ogólnego i 8 dla Rozszerzonego.
Choć zniesiono wymóg pełnego rozkładania i składania broni, pozostaje wymóg przygotowania broni do częściowego rozłożenia i złożenia. Co więcej, kandydat musi ustnie wyjaśnić, w jaki sposób i dlaczego broń jest czyszczona. Ta ustna część, choć testowa i z założenia niewymagająca „recytowania wierszyków”, zależy w dużej mierze od interpretacji egzaminatora.
W przypadku nie zdania egzaminu, protesty są rozstrzygane natychmiast na miejscu pod nadzorem policji.
Broń w bagażniku i amnestia
Na koniec dwie bardzo praktyczne nowości:
Wprowadzono możliwość krótkotrwałego przechowywania broni w samochodzie na maksymalnie 4 godziny. Sposób przechowywania broni musi spełniać rygorystyczne warunki: broń musi być umieszczona w zamykanym bagażniku lub schowku, przymocowanym do karoserii tak, aby nie dało się go zdemontować bez narzędzi. Broń musi być rozładowana, a amunicja przechowywana oddzielnie.
Od 1 stycznia do 30 czerwca 2026 roku potrwa amnestia, umożliwiająca oddanie i legalizację nielegalnej broni (jeśli nie była użyta do przestępstwa) bez podawania przyczyny. Amnestia obejmuje również amunicję i materiały wybuchowe. W przypadku tych ostatnich należy zadzwonić pod specjalny numer, a policja bezpiecznie zajmie się odbiorem i likwidacją niebezpiecznych materiałów.
Czeska reforma, choć wymaga przyswojenia masy nowych skrótów i procedur, ma docelowo znacząco ułatwić zarządzanie legalnie posiadaną bronią palną. Przejście od papierowych teczek i dokumentów do weryfikacji tożsamości za pomocą jednego dowodu tożsamości to krok, który można porównać do digitalizacji w Polsce prawa jazdy czy dowodu rejestracyjnego – wystarczy dokument tożsamości, by policja mogła natychmiast sprawdzić wszystkie uprawnienia w systemie. Wprowadzając tę rewolucję Czesi dają dowód, że ubowiązujące przepisy nie muszą i nie powinny stanowić hamulca w zmianach na lepsze. Przepisy można zmieniać całościowo, a nie wprowadzając jedynie kosmetyczne poprawki.
Czy mamy szansę na podobne zmiany w Polsce? Warto zauważyć, że u nas ten proces byłby łatwiejszy do przeprowadzenia, ponieważ mamy już platformę cyfrową związaną z aplikacją mObywatel, a wszystkie dowody osobiste wydawane od 2021 roku zawierają warstwę cyfrową i mogą służyć do cyfrowego potwierdzenia tożsamości (na przykład za pomocą telefonu z czytnikiem NFC).
Źródło: YT
